LATHIEWS
Dư luận mạng và nhất là trong giới nghiên cứu khoa học Việt Nam mấy ngày nay hết sức xôn xao trước sự kiện tạp chí quốc tế EPL, một tạp chí nghiên cứu chuyên ngành vật lý có uy tín trên thế giới, gỡ xuống khỏi mạng ( retracted ) bài nghiên cứu “ Was the fine – structure constant variable over cosmological time?” (Hằng số tương tác điện từ có thay đổi theo thời gian? ) với lời công bố rõ ràng: plagiarism (đạo văn). Nghĩa là ăn cắp nói theo ngôn ngữ bình dân. Chuyện cũng không đến nỗi trầm trọng vì ăn cắp giờ là chuyện bình thường, nhưng đây lại là hành vi của mấy vị đạo cao đức trọng, tinh hoa của giới trí thức Việt Nam, gọi theo ngôn ngữ thời đại là thượng tầng kiến trúc, có thể nói là “thầy” của “thầy”; nhất là công trình nghiên cứu này nằm trong “danh sách các công trình nghiên cứu đã công bố trên các tạp chí quốc tế ” được Viện Năng Lượng Nguyên Tử Việt Nam biểu dương năm 2009.
Tác giả chính của bài báo tai tiếng nói trên là Lê Đức Thông, đang công tác tại Viện Vật lý Thành phố Hồ Chí Minh ( VVLTPHCM ) cùng với ba đồng tác giả là tiến sĩ Nguyễn Mộng Giao, trưởng phòng Vật lý năng lượng và Vật lý môi trường VVLTPHCM, tiến sĩ Trần văn Hùng, Trung tâm Nghiên cứu và triển khai công nghệ bức xạ VVLTPHCM và tiến sĩ Nguyễn Thế Hùng ,Viện Vật lý Hà Nội. Ở đây xin không đi sâu vào phân tích nội dung bài báo; phần nào là sản phẩm của trí tuệ người viết, phần nào là photocopy; mà cái đáng để nói hơn là phản ứng và thái độ của người trong cuộc .
Thứ nhất bài đăng đã lâu, mãi đến số tháng 6 năm 2010 tạp chí EPL mới có tuyên bố rút lại. Nghĩa là có lý do để nghi ngờ lời khẳng định của quý tiến sĩ khả kính là hoàn toàn “không viết”, “ không tham gia ”, “ không đồng ý ”. Lẽ nào một bài báo viết cho một tạp chí chuyên ngành, do một nhóm người chung một cơ quan đơn vị gặp nhau hằng ngày, đứng tên đồng tác giả, mà lại bảo rằng không biết gì. Thái độ đó có thể gọi là ngây thơ “cụ”.
Thứ hai , có thể hiểu việc chối bỏ liên can là để tránh búa rìu dư luận nhưng qua những lời trần tình đăng trên báo, lại cho thấy các vị đã giấu đầu lòi đuôi : tiến sĩ Giao đã được tham khảo ít nhất một phần nội dung bài viết, sau đó khi biết bài đã đăng cũng không có phản ứng gì. Ông viện dẫn lý do là quá bận (!) nên không có thời gian để đọc một công trình mà mình là đồng tác giả. Một nhà nghiên cứu khoa học vì quá bận nên không thể đọc bài nghiên cứu khoa học của mình được. Còn tiến sĩ Trần Văn Hùng thì xác nhận mình chỉ là người cung cấp số liệu cho tác giả chính chứ không trực tiếp viết và sau đó bài gởi đăng cũng không được hỏi ý kiến. Chính ông xác nhận bài đăng tổng cộng 5 trang, trong đó có khoảng ba trang là thông tin được trích dẫn mà không ghi rõ nguồn tài liệu tham khảo. Nói thẳng ra là lấy ý kiến của người khác làm ý kiến của mình. Và dù không viết nhưng thấy có ghi tên đồng tác giả cũng …không sao.
Thứ ba , quý tiến sĩ hoàn toàn có thể tự bảo vệ uy tín bằng cách trực tiếp gởi thư cho hai tạp chí trên khi bài mới đăng, xác định mình không phải là đồng tác giả của công trình nghiên cứu kia. Nhưng các vị đều giữ thái độ im lặng. Như vậy có thể hiểu ít nhất là đã có sự đồng tình. Dù vậy, khi việc đạo văn bị phát giác, tiến sĩ Giao lại dọa kiện tạp chí EPL vì đã đăng bài có tên ông mà chưa được sự đồng ý của ông. ( theo Thanh niên Online, trang web của tạp chí EPL có quy định, về việc tác giả ký khi bài báo chính thức được đăng như sau : trong trường hợp là một nhóm tác giả, chỉ có một tác giả được đại diện ký vào phiếu xác nhận bản quyền (copyright form ) nhưng phải được sự đồng thuận từ các tác giả còn lại ). Rõ ràng hoa thơm thì hưởng mùi chung, còn xú uế thì đổ vấy hết cho người. Đó không phải là thái độ trung thực của người quân tử. Xin mạo muội nhắc lại lời răn dạy con trẻ mà ai ai cũng đều biết : “ Tiên học lễ, hậu học văn ”. Mong quý tiến sĩ lưu ý cho.
Thứ tư là những lời giải thích thiếu hẳn tính thuyết phục : “…Vì trình độ Anh ngữ của Thông chưa đạt đủ tầm để viết bài đăng lên tạp chí quốc tế . Nên đã xử dụng lại câu văn của người khác và thay thế vào đó số liệu của mình…” ( tiến sĩ Nguyễn Mộng Giao) hoặc : “…thực ra nói là đạo văn cũng hơi quá bởi trong bài viết có một phần khi trích dẫn Thông đã không nêu rõ nguồn tài liệu tham khảo . Nên vấn đề ở đây là lỗi do cách viết, còn thành quả khoa học thực sự rất có ý nghĩa…” (tiến sĩ Trần Văn Hùng ). Một cách vận dụng từ ngữ quả là khéo léo, biến một con cáo thành ra một con dê tội nghiệp.
Cuối cùng xin trích nguyên văn một đoạn trong bài viết của nhóm phóng viên báo Thanh Niên Online, những người đầu tiên đã phanh phui ra việc làm xấu xa trên :
“… Trước đó, vào tháng 2 năm 2010, trên trang Web chính thức, tạp chí Physics Letters B cũng có thông báo rút bài báo mang tên “ Search for Cosmological time variation of the fine-structure constant using low-redshifts of quasa” ( tạm dịch : Nghiên cứu sự thay đổi theo thời gian vũ trụ của hằng số đẹp sử dụng dịch chuyển đỏ - thấp của quasa ) của nhóm tác giả Lê Đức Thông, Nguyễn Mộng Giao và Trần Văn Hùng ra khỏi những bài báo trong giai đoạn “ in press” ( những bài báo đang được để trên mạng, trong giai đoạn xem xét chuẩn bị in trên tạp chí –ND) theo yêu cầu của ban biên tập.
Đến đây thì có lẽ mọi người đều thấy rằng việc đạo văn của nhóm người này không phải chỉ là vô tình, và không chỉ một lần. Nếu không vấp phải phản ứng quyết liệt, dứt khoát của hai tạp chí uy tín trên thì rất có thể đến lượt… Ngô Bảo Châu sẽ thành nạn nhân tiếp theo của họ. Ai mà biết được. Có thể con người bằng xương bằng thịt Lê Đức Thông còn sống , sinh hoạt bình thường nhưng “ nhà nghiên cứu khoa học vật lý Lê Đức Thông ” xem như đã chết. Đó là cái giá phải trả cho những kẻ liều lĩnh, giả dối , bất lương và vô liêm sĩ.
Nếu bạn nào chưa thỏa mãn , muốn biết đầy đủ hơn xin vào trang báo điện tử sau :
